news

the cortical homunculus

i have been invited to do a talk at the ‘papier hier’ design event (amsterdam, nov.) together with ‘hansje van halem’

they also asked me to write an article for their website on the subject of ‘tactile design’ (see below) now only in dutch, but i will post a translation later this week when i have time to write it…

Tactiliteit

Zie hier de ‘Cortical Homunculus’ een grappige naam en een fascinerende verbeelding (of is het een infographic?) van de verhouding tussen het lichaam en de hersenen, oftewel een soort ‘Google maps’ van je zintuigen. Die kwam ik tegen via Wikipedia, op zoek naar een definitie van het woord ‘tactiel’… Wat is het precies? Gek genoeg bood Wikipedia geen uitkomst, wel vond ik het volgende fragment:

De tastzin (of aanrakingszin) is het vermogen van een organisme om aanraking of druk waar te nemen. Waarnemen met dit zintuig heet voelen.

Ja , precies.

Even later bedacht ik me dat ‘Papier Hier’ een initiatief is van een papierleverancier. Antalis, een bedrijf dat bijzonder verbonden is met de term tactiel. Dus toch maar netjes ook meteen in een oud (heerlijk, muf ruikend) woordenboek, op ruw ongestreken 60 grams papier, opgezocht en daar stond het; kort, duidelijk en begrijpelijk:

“tactiel: tastbaar, voelbaar” aha… dat dus.

Tactiel ontwerp. Aan de ene kant een nogal modisch begrip in ontwerpkringen sinds een jaar of 3-4-5-6. En eentje waar uitgevers van designboeken hun handen vol aan hebben. Het begrip is mijn inziens behoorlijk ruim te interpreteren, zeker in het ontwerpvak dat zo onderhevig is aan de waan van de dag, veranderende visies en smaak.

Hand in eigen boezem, ik ben ontwerper en mijn eigen werk wordt vaak (door anderen) zo beschreven. Bezoekers, studenten en journalisten vallen altijd het meest over dat deel van mijn projecten dat tactiel genoemd mag worden. Het is beslist een fenomeen dat hoe dan ook ‘in de lucht hangt’, waarover later meer.

Hoewel er bij tactiliteit, net als andere modische begrippen (bijv. infographics) helemaal niks nieuws onder de zon is. Kijk eens bijvoorbeeld naar het befaamde ‘boek van ptt’ van Piet Zwart uit 1938. Op zijn beurt was Zwart beïnvloed door de Russische avant-garde en alles wat er ‘bewoog’ in die tijd. Zijn boek is voor mij een zeldzaam en bewonderenswaardig voorbeeld van hoe speelsheid van geest en creatieve experimenteerdrift tot vernieuwing leidt.

Aan de andere kant is de aanzienlijke interesse in tactiliteit, haptic design, oude technieken en handwerk een heel logisch en verklaarbaar fenomeen in deze digitale tijd. Beeldschermen bepalen in steeds grotere mate hoe de mens in contact komt met design. Gescheiden van elkaar, door een dunne glasplaat, hunkeren we misschien stiekem, meer dan ooit, naar een tastbare omgeving. Niet alleen naar armoedige visuele metaforen zoals ‘fake’ e-book paginahoekjes die omslaan, of camera’s ontdaan van bewegende delen die dan toch ‘klik’ zeggen als je schiet…

We zoeken naar echtheid en voelbare ervaringen, om het hele spectrum aan zintuigen weer te mogen gebruiken. De wereld wordt steeds complexer en waar beweging is ontstaat tegenbeweging. Wat mij erg opvalt is dat juist de jonge generatie (de zogenaamde digital natives) het meest fanatiek op zoek is naar nieuwe vormen van expressie, dan louter het ‘digitale’. Opvallend en zeer interessant vind ik deze constatering wel.

Pasgeboren baby’s zijn eventjes (bijna) blind en worden door instinct aangewezen op de andere zintuigen: tast, reuk en gehoor. Het zit kortom in onze natuur. Andere manieren om me uit te drukken en nieuwe processen te omarmen heeft in ieder geval, in mijn eigen werk en leven, geleid tot een speelser, onzekerder en spannendere ervaring. Voor mij is het nooit een kwestie geweest van afkeer van de computer, in tegendeel zelfs. Meer een kwestie van alle opties tot je beschikking hebben en deze dan ook benutten.

Enkele begrippen die mij te binnen schieten als ik aan het woord tactiel denk:

‘hands on’- fysiek – handgemaakt – zintuiglijk
het proces blootleggen/onthullen – lak aan perfectie of geliktheid
speelsheid – tijdelijkheid
eerlijker werk – individueler werk
meerdere dimensies benutten – meer diepgang
realistischer – authentieker- benaderbaar – aanraakbaar
menselijkheid en onvolmaaktheid vieren… niet schuwen

Misschien gaat tactiliteit wat dat betreft niet enkel over voelen, maar ook over invoelen. Hoe iets ontstaat, wat het betekent, over ons empatisch vermogen en hoe we elkaar de dingen vertellen en geven die ertoe doen. Dat zou mooi zijn.

me studio, 24 aug. ’12

m / 16-09-2012 12:29 - tags: , ,  

2 comments

  1. […] this years event has chosen ‘tactile’ as its theme and i will be doing a talk alongside some people who i admire very much: akatre, hansje van halem, hattie newman and a big favourite of mine ian wright… check the website for details, see also this related post […]

    pingback by me studio » paper cuts — 22-10-2012

  2. […] have finally got round to translating the piece on ‘tactile design’ i wrote for papier hier back in august, see […]

    pingback by me studio » the cortical homunculus (translated) — 03-12-2012

trackBack URL

%d bloggers like this: